Russen worstelen om de oorlog in Oekraïne te begrijpen na de terugtrekking van Kherson

Op een besneeuwde middag deze week in Moskou ging een handjevol mensen een grote hal onder de muren van het Kremlin binnen, waar de gewapende oproerpolitie bij was, om een ​​tentoonstelling te bekijken van wat Rusland na negen uur nog steeds omschrijft als een “speciale militaire operatie” in Oekraïne. maanden oorlog.

Tussen beelden van gebombardeerde Oekraïense steden en bebloede lijken van burgers gepresenteerd als heldhaftige slachtoffers conflictkrijgen bezoekers een triomfantelijke video te zien over de recente annexatie door Rusland van vier Oekraïense regio’s.

Behalve, aangezien de show eerder deze maand opende, Rusland Hij trok zich terug uit de hoofdstad van een van hen, Kherson, en liet reclameborden achter met de tekst “Rusland is hier voor altijd”. De stad was in maart door de Russen bezet, in de begindagen van de totale invasie van Vladimir Poetin.

De teaser-trailer liet Katya, een lerares van middelbare leeftijd in Moskou die een groep 11-jarige leerlingen binnenhaalt, achter met meer vragen dan antwoorden. Ze zei dat ze zich afvroeg waarom al die slachtoffers vielen.

“Niemand begrijpt er iets van”, zei ze toen ze de tentoonstellingsruimte verliet, waar de oproerwachters bij waren. “Eerst kwamen we aan in Kiev, daarna vertrokken – en hoeveel werden er gedood? Daarna namen we Kherson in, en vertrokken weer. En hoeveel werden er gedood?”

Verwijzend naar de veteranen van eerdere Russische oorlogen in haar familie, zei ze: “Zelfs de militairen weten hoe oorlog wordt gevoerd. Maar zelfs zij begrijpen deze strategie niet.”

Voor velen in Moskou zorgde de terugtrekking uit Kherson voor verwarring en deed vragen rijzen over de kosten van de oorlog voor Rusland. Bovenal droeg het nieuws bij aan de diepe angst van de generaal die mensen voelen sinds eind september, toen Poetin de militaire dienstplicht aankondigde en voor het eerst oorlog rechtstreeks in Russische huizen bracht.

“Iedereen is onrustig, nerveus, angstig”, zei Katya over haar vrienden, collega’s en familie. “Iedereen is depressief.”

Hoewel het leven in Moskou doorgaat als nooit tevoren, bruist het van de cafés en restaurants, bleek uit het laatste onderzoek van de onafhankelijke peiling Levada Center, dat vorige maand werd gepubliceerd, dat 88 procent van de mensen “bezorgd” of “zeer bezorgd” was over de ontwikkelingen in Oekraïne. Slechts 36 procent van de Russen zei dat ze vonden dat het land moest blijven vechten, terwijl de meerderheid vond dat het tijd was voor vredesbesprekingen.

Als de Russen zich echter steeds meer zorgen maakten over de oorlog, leken ze weinig gehecht te zijn aan de nieuw veroverde gebieden die Moskou met veel tamtam annexeerde nadat daar valse referenda waren gehouden. Als gevolg hiervan stonden velen onverschillig tegenover het verlies van een plaats als Kherson.

“Het is natuurlijk echt verbazingwekkend hoe gemakkelijk de Russische autoriteiten afscheid hebben genomen van Kherson”, schreef Tatiana Stanovaya, oprichter van het politieke adviesbureau R Politik, in een bericht op sociale media. En men lijkt ook niet vast te houden aan de nieuwe ’territoria’.

Ze wees op een recente Levada-enquête waarin Russen werden gevraagd de belangrijkste gebeurtenissen te noemen die ze zich van het nieuws herinnerden. Slechts 9 procent verwees naar referenda en annexatie – aangezien hun land beweerde met meer dan 135.000 vierkante kilometer te zijn uitgebreid – ondanks de gebeurtenis die zich tijdens het onderzoek voordeed.

Lev Gudkov van Levada’s opiniepeilingsteam vertelde de Russische RTVi-radio dat de daling van Kherson geen invloed zou hebben op de kijkcijfers van Poetin. Na verloop van tijd, zei hij, zou dit het vertrouwen in de president als leider kunnen aantasten, maar voorlopig zullen “censuur en propaganda de betekenis van deze gebeurtenis en de ernst van deze binnenlandse nederlaag verzachten”.

Staatsmedia zeiden dat de terugtrekking een moeilijke maar noodzakelijke beslissing was om de levens van duizenden Russische soldaten te redden. Commentatoren in het pro-oorlogse ultranationalistische kamp maakten bezwaar tegen het besluit en deze interpretatie, maar de kritiek van deze minderheid is onlangs het zwijgen opgelegd, na strenge waarschuwingen van het Kremlin.

De onvrede sluimerde echter nog steeds in het geheim. Een voormalige hoge functionaris zei dat het verlies van Kherson, slechts zes weken nadat Poetin het tot Rusland had verklaard, wijst op het gebrek aan strategische planning van het Kremlin. “Ze gaan hier volledig verkeerd mee om. Ze kunnen geen twee stappen vooruit denken. Het is een complete terugslag”, zei de voormalige ambtenaar, anoniem sprekend gezien de gevaren van het uiten van publieke kritiek. Binnen anderhalve maand.”

De overgrote meerderheid van de Russen zal er pas echt om geven als Oekraïne probeert de controle over de Krim terug te krijgen, die Moskou in 2014 van Kiev heeft geannexeerd, zei Alexei Venediktov, oud-hoofdredacteur van radiostation Echo of Moscow.Het schiereiland heeft onder Russen een bijna mythische status gekregen. als een geweldige vakantieplek. Voor de meerderheid is “de Krim heilig”, zei Venediktov.

Maar andere door Rusland geclaimde regio’s en steden hebben niet veel emotionele weerklank. “Donetsk, Luhansk, een soort Mykolaiv, Kherson, Zaporizhia – waar zijn ze eigenlijk?” zei Venediktov.

De journalist, die ondanks de gedwongen sluiting van zijn radiostation in maart contact houdt met veel mensen in machtsposities, zei dat er een malaise heerste onder de elites van Moskou.

Hij zei dat de hoogste politieke en zakelijke kringen niet van onrust houden, en dat ze verontrust zijn over de manier waarop militaire tegenslagen harde en marginale figuren, zoals de Tsjetsjeense krijgsheer Ramzan Kadyrov en de paramilitaire leider Yevgeny Prigozhin, op de politieke voorgrond brengen. “Als alles nu zou vastvriezen… zouden ze gelukkig zijn.”

Maar weinigen rond Poetin zouden zich durven uitspreken tegen de invasie, zeiden Russische oligarchen onder westerse sancties. “De technocraten hebben geen gereedschap. Het is een zeer stabiele situatie. De veiligheid staat onder controle van Poetin. Hij maakt zijn lijfwachten tot ministers en gouverneurs. En de verschuiving in de publieke opinie gebeurt niet. Miljoenen tegenstanders van de oorlog zijn vertrokken.”

Bij binnenkomst in de tentoonstellingshal naast het Rode Plein worden bezoekers begroet door een meeslepende 360-graden videoprojectie van de skyline van de Oekraïense stad Marioepol. Rook steeg op uit verwoeste appartementsgebouwen in de stad, die getuige was van de zwaarste Russische bombardementen van de oorlog, waarbij duizenden mensen om het leven kwamen.

Latere kamers herschrijven de geschiedenis van Oekraïne en zijn betrekkingen met Rusland, evenals het verhaal van de oorlog zelf, in een poging om Moskovieten kennis te laten maken met de alternatieve realiteit die het nieuws van het land doordringt. Het brute bombardement op Mariupol dit voorjaar is bijvoorbeeld afgebeeld op een plaquette die aan de muur hangt: de 600.000 inwoners van de stad werden “gegijzeld door het Oekraïense leger”, dat “zijn burgers vernietigde” terwijl “kinderen werden neergeschoten door sluipschutters”.

In een laatste volledig witte kamer, gevuld met portretten van Russische soldaten die in de oorlog zijn omgekomen, kunnen bezoekers berichten achterlaten in het gastenboek. Het is een allegaartje: kinderkrabbels, uitingen van dankbaarheid aan Poetin, oproepen tot een veel groter totaalconflict. En slechts één keer: “Nee tegen oorlog!”

Aanvullende rapportage door Max Seddon in Riga