Montevideo Maru: Australië vindt een Japans scheepswrak in de Tweede Wereldoorlog

Diepzee-ontdekkingsreizigers hebben het wrak ontdekt van een Japans transportschip dat zonk voor de Filipijnen, waarbij bijna 1.000 Australische soldaten en burgers omkwamen in de Tweede Wereldoorlog.

Het was de ergste maritieme ramp van Australië: een Amerikaanse onderzeeër torpedeerde het schip, niet wetende dat het vol zat met gevangengenomen gevangenen in Papoea-Nieuw-Guinea.

De Montevideo Maro zonk in juli 1942.

Naar schatting 979 Australiërs kwamen om, samen met 33 Noorse matrozen en 20 Japanse rangers en bemanning.

De Australische mariene archeologiegroep, Silentworld Foundation, organiseerde de missie, met hulp van een Nederlands diepzee-onderzoeksbureau genaamd Fugro.

Het wrak werd gelokaliseerd door een autonoom onderwatervoertuig (AUV) op een diepte van meer dan 4.000 meter (13.123 ft) – dieper dan het wrak van de Titanic.

“Het is nu een oorlogsgraf, het is een graf dat met gepast respect moet worden behandeld”, zei kapitein Roger Turner, een technisch specialist van het zoekteam, tegen de BBC.

Hij zei dat de AUV het dichtst bij het wrak kwam op 45 meter afstand.

“Het was een ontroerend moment om de foto’s van het schip te zien, de gesloten luiken waar de gevangenen tijdens de reis werden vastgehouden.”

Silentworld zei: Het wrak zal niet worden verstoord – menselijke resten of artefacten zullen niet worden verwijderd.

De Australische premier Anthony Albanese zei dat “de rustplaats van de vermiste zielen in de Montevideo Maro eindelijk is gevonden”.

“We hopen dat het nieuws van vandaag enige troost zal brengen aan dierbaren die al zo lang nuchter zijn.”

Het schip werd tot zinken gebracht door torpedo’s van USS Sturgeon en ging snel ten onder.

Nadat hij was geraakt, zei kapitein Turner, aan de telefoon vanaf het zoekschip, dat de Montevideo Maru binnen zes minuten een steile hoek aannam en binnen 11 minuten onder de golven verdween. Er werden slechts drie reddingsboten te water gelaten en 102 Japanse bemanningsleden en bewakers roeiden naar de Filippijnen.

Silentworld-directeur John Mullen zei dat families “jaren hebben gewacht op nieuws over hun vermiste dierbaren”.

“Vandaag hopen we, door het schip te vinden, de vele families te sluiten die door deze verschrikkelijke ramp zijn verwoest.”

Silentworld zegt dat naar schatting in totaal 1.089 slachtoffers uit 14 landen kwamen en dat het niet mogelijk was om al hun familieleden te traceren. Maar het zegt dat afstammelingen van slachtoffers zich kunnen registreren bij de Australian Defence Force om updates over het onderzoek en toekomstige jubilea te krijgen.

De zoektocht begon op 6 april in de Zuid-Chinese Zee, 110 kilometer (68 mijl) ten noordwesten van Luzon in de Filippijnen, en het wrak werd 12 dagen later gelokaliseerd.

Daarna duurde het enkele dagen om het wrak te verifiëren met behulp van deskundige analyses van mariene archeologen, natuurbeschermers en andere professionals, waaronder voormalige marineofficieren.

Scans van het wrak, inclusief het ruim, de voorsteven en de boeg, en identieke kenmerken op de scheepstekeningen.

Kapitein Turner vertelde de BBC dat het team “euforisch” was.

“Er zijn vele jaren in geïnvesteerd, en meer dan dat, de afstammelingen van de slachtoffers liepen in de duizenden. Twee die op het schip waren, brachten het grootste deel van hun leven door met het onderzoeken van de gebeurtenissen en het opsporen van zoveel mogelijk slachtoffers.”

Kapitein Turner zei dat de mensen van Rabaul in Papoea-Nieuw-Guinea – een strategisch centrum dat in 1942 door de Japanners werd veroverd – hun band met de Montevideo Maru-ramp nog steeds “zeer sterk vandaag” voelen.

“Ze hebben duidelijk gemaakt hoe belangrijk dit is voor de kleinkinderen”, zei hij.

Het verdriet over de omvang van de ramp werd getemperd door de vreugde van het team bij het lokaliseren van het schip.

“We kijken naar de graven van meer dan 1.000 mensen”, vertelde John Mullen aan ABC News Australia.

“We verloren bijna twee keer zoveel [Australians] Zoals met de hele oorlog in Vietnam, zo buitengewoon belangrijk voor families en kleinkinderen.”

“We hadden twee mensen aan boord die familieleden misten, dus hoewel er aan de ene kant werd gejuicht, waren er aan de andere kant wat tranen. Het was erg emotioneel.”