Hoe India de bittere G20-fracties over Oekraïne overwon

De gezamenlijke verklaring van de G20 in Delhi wordt beschreven als een belangrijke diplomatieke overwinning voor India.

Gezien hoe scherp verdeeld de groep is over de Russische invasie van Oekraïne, leek overeenstemming over een gezamenlijke verklaring enkele dagen geleden bijna onmogelijk.

Uiteindelijk hadden we een verklaring die unanieme steun kreeg van alle lidstaten van de G20, zonder ook maar één afwijkende mening.

Oekraïne, dat niet vertegenwoordigd was op de top, was ongelukkig; belangrijke spelers als de VS, Groot-Brittannië, Rusland en China juichten het besluit toe.

Hoe is India er dan in geslaagd landen met diametraal tegenovergestelde opvattingen over Oekraïne te verenigen?

Een nauwkeurige lezing van de verklaring en enkele geopolitieke ontwikkelingen in de weken voorafgaand aan de top leveren enkele aanwijzingen op.

De uit vijf landen bestaande BRICS-groep, waartoe Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika behoren, besloot tijdens de jaarlijkse top in augustus zes nieuwe leden toe te voegen.

De nieuwe leden – Argentinië, Ethiopië, Egypte, Iran, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten – hebben nauwe banden met China.

Deze escalatie speelde geen directe rol in de uitkomst van de G20-top. Maar het is geen geheim dat het Westen de afgelopen jaren op zijn hoede is geweest voor de groeiende invloed van China, vooral in de ontwikkelingslanden.

“Het is geen directe factor, maar het Westen, en vooral de VS, realiseert zich dat China effectief probeert een alternatieve internationale orde tegen het Westen te creëren”, zegt Pramit Paul Chowdhury, hoofd van de afdeling Zuid-Azië bij de Eurasia Group.

En het is geen geheim dat het Westen India ziet als een tegenwicht voor China, en niet zou hebben gewild dat het presidentschap van Delhi zonder aankondiging zou eindigen.

India had dus meer dan één reden om het Westen te helpen consensus te bereiken.

Het belangrijkste knelpunt is de oorlog in Oekraïne. In de verklaring van de G20 van vorig jaar op Bali werd opgeroepen tot “agressie van de Russische Federatie tegen Oekraïne”, waarbij werd gewezen op de bezwaren van sommige leden tegen deze beoordeling.

Het leek onwaarschijnlijk dat het Westen zwakkere taal zou accepteren dan die op Bali, en Rusland gaf ook aan het niet eens te zijn met een verklaring waarin het land de schuld zou krijgen van de oorlog.

Er was een doorbraak nodig en India was een goede plek voor makelaars, omdat het goede betrekkingen had met Moskou en het Westen.

Uiteindelijk gebruikte de verklaring taal die Rusland tevreden stelde, maar die voldoende was voor het Westen.

“Het was duidelijk dat het Westen India een diplomatieke overwinning wilde laten behalen. Er was altijd sprake van een compromis. Maar de VS en het Westen zouden geen gezamenlijke verklaring hebben ondertekend. Een verdrag”, zegt Angela Mancini.

De Verklaring van Delhi vermeed het om Rusland de schuld te geven van de oorlog, die door analisten als milder werd beschouwd dan die van Bali. Er werd echter wel aandacht besteed aan het “menselijk lijden en de negatieve gevolgen van het conflict in Oekraïne voor de mondiale voedsel- en energiezekerheid”.

Uiteindelijk leken de leiders van Groot-Brittannië, de VS en Frankrijk het met Rusland eens te zijn dat de aankondiging van de top een goede beslissing was. Beide partijen interpreteerden de woorden echter anders.

De Britse premier Rishi Sunak zei dat de verklaring “sterke taal was die de impact van de oorlog op de voedselprijzen en de voedselveiligheid benadrukt”. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov noemde de top in Delhi een mijlpaal.

Maar het onverwachte akkoord heeft Oekraïne van streek gemaakt, omdat de G20 niets heeft om trots op te zijn.

De schuldencrisis waarmee veel ontwikkelingslanden te kampen hadden, was ook een grote zorg in de aanloop naar de top.

Ontwikkelingslanden blijven betogen dat rijke landen hun steun moeten vergroten om hun economieën te helpen. Deze hebben geleden onder epidemieën en de oorlog heeft hun uitdagingen nog groter gemaakt. De Wereldbank zei in december dat de armste landen ter wereld de crediteuren jaarlijks 62 miljard dollar aan schulden verschuldigd zijn, waarvan tweederde aan China verschuldigd is.

De Chinese kredietpraktijken worden door westerse functionarissen vaak als roofzuchtig omschreven – een beschuldiging die Peking verwerpt.

China, dat stevig op één lijn stond met Rusland, had zijn veto kunnen uitspreken over de verklaring, maar deed dat niet. In de column over de schuldencrisis wordt China niet direct of indirect genoemd.

“Op het gebied van schuldenverlichting zien we geen enkele vooruitgang. In veel opzichten zou elke kritiek op de kredietverleningspraktijken gezien zijn als een stap tegen China”, voegt Paul Chaudhary eraan toe.

De verklaring erkende de crisis en riep de G20-landen op om de implementatie van het in 2020 overeengekomen Common Framework (CF) om kwetsbare landen te helpen, te versnellen.

Ondertussen kwam de groep overeen om de capaciteit voor hernieuwbare energie tegen 2030 te verdrievoudigen, maar stelde geen grote doelstellingen op het gebied van emissiereducties, ondanks het feit dat de G20-landen bijna 80% van de broeikasgassen voor hun rekening nemen.

Belangrijk is dat de verklaring geen doelstellingen specificeerde voor het terugdringen van het gebruik van ruwe olie, maar zich in plaats daarvan concentreerde op het geleidelijk afbouwen van het gebruik van steenkool. Dit zou producenten van ruwe olie als Saoedi-Arabië en Rusland tevreden hebben gesteld. Zelfs India en China voelen zich ongemakkelijk bij het feit dat het Westen emissiereductiedoelstellingen stelt, die zij als “onrealistisch” beschouwen.

Het is duidelijk dat Delhi hard heeft gewerkt om tot consensus te komen, zij het met serieuze compromissen.

“Gezien het feit dat dit een consensusdocument zou moeten zijn, is het niet verrassend dat een deel van het taalgebruik op sommige gebieden een beetje gedempt was om die consensus te bereiken”, zegt mevrouw Mancini.

Eén onderwerp dat de groep voorafgaand aan de top verenigde, was de opname van de Afrikaanse Unie in de G20.

Dit versterkte Delhi’s streven om de ontwikkelingslanden van het Mondiale Zuiden een grotere stem te geven op mondiale platforms.

Een onderhandelaar van de Russische regering zei dat het “een van de moeilijkste G20-toppen” was in de bijna 25-jarige geschiedenis van het forum. “Het duurde bijna twintig dagen om overeenstemming te bereiken over de pre-topverklaring, en het waren vijf dagen”, vertelde Svetlana Loekash aan het Russische persbureau Interfax.

Het valt nog te bezien of de G20 rijke en ontwikkelingslanden verenigt of de wereld in twee kampen verdeelt.