Antarctisch zee-ijs, ‘verbluffende’ laag-alarmexperts

Het zee-ijs rond Antarctica ligt ver onder het eerder geregistreerde winterniveau, zo blijkt uit satellietgegevens, een zorgwekkende nieuwe maatstaf voor een regio die ooit bestand was tegen de opwarming van de aarde.

“Het staat zo buiten alles wat we ooit hebben gezien, het is bijna verbazingwekkend”, zegt Walter Meyer, die het zee-ijs in de gaten houdt met het National Snow and Ice Data Center.

Een onstabiel Antarctica zou verstrekkende gevolgen kunnen hebben, waarschuwen poolexperts.

De grootste ijskap van Antarctica reguleert de temperatuur van de planeet omdat het witte oppervlak de energie van de zon terugkaatst in de atmosfeer en het water eronder en ernaast afkoelt.

Zonder dat het ijs de planeet afkoelt, zeggen experts dat Antarctica van de koelkast van de aarde in een radiator zou kunnen veranderen.

Het ijs dat op het oppervlak van de Antarctische Oceaan drijft, bedraagt ​​nu minder dan 17 miljoen vierkante kilometer – dat is 1,5 miljoen vierkante kilometer minder zee-ijs dan het gemiddelde in september, en minder dan het minimum van afgelopen winter.

Dat is een ijsgebied dat vijf keer zo groot is als de Britse eilanden.

Dr. Meyer is niet optimistisch dat het zee-ijs zich in significante mate zal herstellen.

Wetenschappers proberen nog steeds alle factoren te identificeren die dit jaar tot minder zee-ijs hebben geleid, maar het bestuderen van trends op Antarctica is historisch gezien een uitdaging geweest.

“We kunnen zien hoe kwetsbaar het is”, zegt dr. Robbie Mallett van de Universiteit van Manitoba, gevestigd op het Antarctisch Schiereiland.

Het was al geïsoleerd, bitter koud en krachtige wind, maar het dunne zee-ijs van dit jaar heeft het werk van zijn team nog moeilijker gemaakt. “Het risico bestaat dat het afbreekt en met ons de zee op gaat”, zegt dr. Mallet.

Zee-ijs vormt zich tijdens de winter van het continent (maart tot oktober) voordat het in de zomer massaal smelt, en maakt deel uit van een onderling verbonden systeem dat ook gletsjers, landijs en grote ijsplaten omvat: drijvende uitbreidingen van landijs die voor de kust lopen.

Zee-ijs fungeert als een beschermende hoes voor het ijs dat het land bedekt en voorkomt dat de oceaan opwarmt.

Dr. Caroline Holmes van de British Antarctic Survey zei dat de gevolgen van het krimpende zee-ijs duidelijker kunnen worden naarmate de zomer overgaat – wanneer er potentieel is voor een feedbacklus die het smelten van het ijs niet kan stoppen.

En naarmate het zee-ijs verdwijnt, worden donkere delen van de oceaan blootgelegd die zonlicht absorberen zonder het te reflecteren. Dit betekent dat er warmte-energie aan het water wordt toegevoegd, waardoor nog meer ijs smelt. Wetenschappers noemen dit het sneeuw-albedo-effect.

Dit zou meer warmte aan de planeet kunnen toevoegen, waardoor de gebruikelijke rol van Antarctica bij het reguleren van de mondiale temperaturen zou worden verstoord.

“Zijn we deze reus van Antarctica aan het ontwaken?” vraagt ​​glacioloog professor Martin Siegert van de Universiteit van Exeter. Het zou “een absolute ramp voor de wereld” zijn, zegt hij.

Er zijn tekenen dat wat er nu al gebeurt met de ijskappen van Antarctica zich in het ergste geval bevindt van wat werd voorspeld, zegt professor Anna Hogg, een aardwetenschapper aan de Universiteit van Leeds.

Zelfs een gematigde stijging van de zeespiegel kan gevaarlijk hoge stormvloeden veroorzaken die kustgemeenschappen kunnen vernietigen. Als aanzienlijke hoeveelheden landijs beginnen te smelten, zullen de gevolgen voor miljoenen mensen over de hele wereld catastrofaal zijn.

Als een op zichzelf staand continent omringd door water, heeft Antarctica zijn eigen weer- en klimaatsysteem. Tot 2016 groeide het winterse zee-ijs van Antarctica feitelijk in omvang.

Maar in maart 2022 trof een extreme hittegolf Oost-Antarctica, waardoor de temperatuur opliep tot -10ºC, terwijl ze rond de -50ºC hadden moeten liggen.

“Toen ik dertig jaar geleden begon met het bestuderen van Antarctica, hadden we nooit gedacht dat er zich daar extreme weersomstandigheden zouden kunnen voordoen”, zegt professor Siegert.

De afgelegen ligging van Antarctica en het gebrek aan historische informatie laten nog steeds veel onbekend.

Volgens dr. Robbie Mallett is de regio wetenschappelijk gezien nog steeds het ‘Wilde Westen’.

Wetenschappers weten hoe ver zee-ijs zich verspreidt, hoe dik het bijvoorbeeld is. Het ontsluiten van die puzzel zou de klimaatmodellen voor de regio radicaal kunnen veranderen.

Op de wetenschappelijke basis in Rothera gebruikt dr. Mallet radarinstrumenten om de dikte van het zee-ijs te bestuderen voor een internationaal onderzoeksproject genaamd Defiant.

Hij en andere wetenschappers proberen nog steeds de redenen te ontrafelen waarom wintersneeuw verdwijnt.

‘Het heeft het potentieel om een ​​heel vreemde manifestatie van natuurlijke variabiliteit te zijn’, zegt hij, waarmee hij bedoelt dat een groot aantal natuurlijke factoren zich tegelijkertijd hebben ontwikkeld en de regio hebben beïnvloed.

De recordwarme oceanen van dit jaar kunnen een bijdragende factor zijn, suggereren wetenschappers – omdat warm water niet bevriest.

Er kunnen ook veranderingen zijn geweest in de oceaanstromingen en winden die de temperaturen op Antarctica opdrijven.

Een El Niño-weersgebeurtenis die zich momenteel in de Stille Oceaan ontwikkelt, hoewel nog steeds zwak, kan op subtiele wijze bijdragen aan het krimpen van het zee-ijs.

Dr. Mallett zegt dat er “zeer goede redenen zijn om bezorgd te zijn.”

“Dit is het meest alarmerende teken van de klimaatverandering op Antarctica dat de afgelopen veertig jaar niet is waargenomen. Het komt nu pas in opkomst.”